Ruch teatru alternatywnego w Polsce przez większość swojego istnienia był ściśle związany z bieżącą polityką, ale jednocześnie charakteryzował się własną odrębną dynamiką i estetyką. Od powstania w połowie lat 50. Podczas gomułkowskiej odwilży, twórcy teatru alternatywnego starali się uchwycić dążenia, motywacje, źródła komizmu i frustracji wśród młodych ludzi i tchnąć w socrealistyczną sztukę w Polsce więcej życia i witalności. Teatr studencki i alternatywny w Polsce przechodził różne fazy. Po okresie odwilży, „mała stabilizacja” w latach 60. XX wieku spowodowała natężenie się cenzury i mniejsze zaangażowanie polityczne teatrów. Dopiero wydarzenia Marca 1968 spowodowały powrót tematyki politycznej do polskich nieoficjalnych inicjatyw scenicznych. W 1968 skala represji władzy wobec studentów i intelektualistów, wywołana m.in. sprzeciwem ze strony młodych wobec zdjęcia przedstawienia Dziady w reżyserii Kazimierza Dejmka, ujawniła z całą mocą totalitarny charakter państwowej kontroli nad kulturą i sztuką. Od lat 70. ruch teatru alternatywnego zaczął coraz mocniej definiować się jako miejsce sprzeciwu i przestrzeń wolności słowa.
Archiwum Teatru Alternatywnego zawiera materiały z lat 70. i 80., kiedy większość teatrów studenckich straciło swoje umocowanie na uniwersytetach i zaczęły patronować im związki twórców. Nazwa „teatr alternatywny” miała podkreślać logikę opozycji wobec oficjalnych, narodowych instytucji teatralnych. Niektóre z środowisk teatrów alternatywnych jednoznacznie definiowały przedmiot swoich spektakli jako bieżąca sytuacja polityczna i starały się walczyć z reżimem socjalistycznym. Ich członkowie byli często zaangażowani w działalność Komitetu Obrony Robotników i później Solidarności. Inne środowiska skupiały się na tworzeniu sztuki, traktując ją jako miejsce oderwania się od sytuacji politycznej a nie zaangażowania się w działalność opozycyjną.
Archiwum Teatru Alternatywnego rozpoczęło swoją działalność w 2009 z inicjatywy Zbigniewa Gluzy – dziennikarza, wydawcy, dyrektora Fundacji KARTA – i Doroty Buchwald, w tamtym okresie zarządzającej Pracowni Dokumentacji Teatru w Instytucie Teatralnym. Pracownia Dokumentacji Teatru była powiązana wcześniej także ze Związkiem Artystów Scen Polskich.
Zbigniew Gluza, który sam działał w teatrze alternatywnym w latach 80., zachęcał zaprzyjaźnionych twórców teatralnych do deponowania pamiątek, dokumentów i archiwów w powstającym Archiwum Teatru Alternatywnego. Sam przekazał do Archiwum osobiste zapiski i kopię książki własnego autorstwa Ósmy dzień o Teatrze Ósmego Dnia, jednym z najważniejszych zjawisk polskiego teatru w czasach socjalistycznych.
Dokumenty ruchu alternatywnego – sukcesywnie opracowywane i uzupełniane – są udostępniane szerszemu kręgowi badaczy w czytelni Instytutu Teatralnego. W lutym 2011 roku rozpoczęto nowy etap projektu, którego celem jest stworzenie audiowizualnego zbioru relacji, wspomnień oraz innych archiwalnych świadectw uczestników tego ruchu.
Akcja nawiązuje do oral history – metody badawczej, polegającej na zbieraniu i badaniu opowieści w formie obszernych wywiadów na temat ważnych wydarzeń z przeszłości. Badania te wychodzą od założenia, że pamięć zbiorowa i indywidualna jest równie wartościowym co dokumenty archiwalne źródłem historycznym. Archiwum Teatru Alternatywnego prezentuje m.in. działania teatralne podejmowane w ostatnich dekadach PRL-u przez studentów i inteligencję, o znaczącym wpływie na kształt niezależnej kultury studenckiej epoki, często w opozycji do zinstytucjonalizowanego teatru.
