COURAGE

łączymy kolekcje

Wystawa zdjęć "Polski rok 1989" towarzyszyła konferencji naukowej zorganizowanej przez Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego w 2009, w dwudziestą rocznicę rozmów między opozycją demokratyczną a władzami Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w Magdalence i zmian polityczno-społecznych w całej Polsce. Na wystawie zaprezentowano fotografie obrazujące życie społeczne - głównie sytuację w przestrzeni miejskiej: demonstracje, plakaty, rozdawanie ulotek, dyskusje - toczące się od zimy aż do jesieni 1989, kiedy to władzę objął rząd Tadeusza Mazowieckiego, jednego z liderów demokratycznej opozycji. Wybór zdjęć na wystawę ukazuje rok 1989 jako kluczowy dla polskiej historii współczesnej moment przesilenia społecznego i politycznego; w tym sensie wpisywał się w narrację "opozycyjną" i "solidarnościową" o tamtych czasach.

Najważniejszą zmianę w historii kolekcji przyniósł proces digitalizacji zbiorów, który rozpoczął się w 2009 roku i trwa do dziś. Dzięki wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego zdigitalizowano wszystkie materiały audio oraz pokaźną część zbiorów papierowych. Materiały te są częściowo dostępne w bibliotece cyfrowej Ośrodka KARTA.

Listy 1951-1961. Andrzej Bobkowski, Aniela Mieczysławska (Warszawa: Więź, 2010). Publikacja ta została w dużej mierze oparta na zbiorach Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego. Korespondencja Anieli Mieczysławskiej Raczyńskiej i pisarza Andrzeja Bobkowskiego (1913-1961) stanowi bezcenne źródło wiedzy o kulturalnym i literackim życiu polskiej diaspory po II wojnie światowej. Uważany za jednego z najbardziej utalentowanych polskich pisarzy i eseistów ostatniego stulecia, Bobkowski w czasie II wojny światowej przebywał we Francji, współpracując z Instytutem Literackim i antykomunistyczną organizacją emigracyjną Niepodległość i Demokracja, a w 1948 roku wyemigrował do Gwatemali. Jego najbardziej znanym dziełem są wojenne dzienniki Szkice piórkiem (1957), które dokumentują życie w okupowanym Paryżu oraz ucieczkę na południe Francji w 1940 roku, a także zawierają refleksje autora na temat losu Europy pod okupacją nazistowską i zagrożeniem ze strony Związku Radzieckiego. 

Historia Filmoteki związana jest silnie z postacią historyka sztuki, kuratora, a od niedawna także reżysera filmów fabularnych, Łukasza Rondudy.

Pracując w innej ważnej warszawskiej instytucji sztuki – Centrum Sztuki Współczesnej – rozpoczął badania naukowe nad polską awangardą artystyczną lat 70.

W ich ramach, nawiązując kontakty z artystami, zebrał dużo filmów, tworzył ich cyfrowe kopie i założył archiwum materiałów dotąd niedostępnych, trzymanych w prywatnych domach, na nieużywanych współcześnie nośnikach. Prezentował je na pokazach i wystawach. Ten zbiór staje się zalążkiem kolekcji Filmoteki. 

Podsumowaniem okresu intensywnych badań była wydana w 2009 książka Sztuka polska lat 70. Awangarda, do której artysta Piotr Uklański stworzył koncepcję graficzną.

W tym samym czasie powstawało Muzeum Sztuki Nowoczesnej. W 2010 roku dyrektorka Joanna Mytkowska powierzyła Rondudzie misję zbudowania działu filmowego Muzeum. Kurator uczestniczy też w wypracowywaniu koncepcji Muzeum.

Książka „Generacja” przedstawia warszawską scenę punk i reggae w połowie lat 80. To album 160 fotografii Michała Wasążnika ukazujących z bliska zespoły i ich fanów: na scenie, w kuluarach, w trasie, w czasie imprez, na ulicach PRL-owskich miast. Zdjęciom towarzyszy tekst zmontowany przez Roberta Jarosza z wypowiedzi uczestników środowiska oraz z krótkich wprowadzeń Jarosza do wydarzeń politycznych i kulturalnych ważnych dla tego środowiska oraz do sytuacji społeczno-politycznej PRL.

Wypowiadają się muzycy jak Robert Brylewski (zespoły Brygada Kryzys, Izrael, Armia), Tomasz Lipiński (Brygada Kryzys, Tilt) czy Paweł „Kelner” Rozwadowski (Deuter, Izrael), ale także Paweł „Konjo” Konnak z gdańskiej grupy artystycznej TotArt czy organizator festiwalu w Jarocinie Walter Chełstowski. Jaroszowi udało się dotrzeć również do funkcjonariuszy aparatu władzy jak Jerzy Urban (rzecznik prasowy rządu PRL w latach 1981-1989) i Aleksander Kwaśniewski (ówczesny minister ds. młodzieży i redaktor Sztandaru Młodych, późniejszy prezydent III RP).