Waldemar Fydrych (1953) był jednym ze współzałożycieli Ruchu Nowej Kultury, autorem Manifestu Surrealizmu Socjalistycznego, a następnie – liderem ruchu Pomarańczowej Alternatywy. Absolwent historii i historii sztuki, happener, malarz, autor kilku książek, twórca Muzeum Pomarańczowej Alternatywy.
Fydrych był jednym z głównych twórców, liderów i teoretyków kultury alternatywnej w Polsce Ludowej. Wywodzący się z toruńskiego drobnomieszczaństwa, po skończeniu technikum cukrowniczego zdecydował się studiować historię na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, by uniknąć powołania do wojska. W trakcie studiów zainteresował się kabaretami studenckimi i teatrem awangardowym; po trzecim roku przeniósł się na Uniwersytet Bolesława Bieruta we Wrocławiu, szukając bardziej tolerancyjnego i różnorodnego otoczenia. Tam zetknął się z Festiwalem Teatru Otwartego, odbył staż w Instytucie Laboratorium Jerzego Grotowskiego, a przede wszystkim wszedł w szerokie w tym mieście kręgi hipisowskie. Po śmierci Stanisława Pyjasa w 1977 roku Fydrych był jednym z działaczy Studenckiego Komitetu Solidarności w stolicy Dolnego Śląska. Równolegle ze studiami historycznymi podjął też naukę na drugim kierunku – historii sztuki. Kapitał szkolny, zgromadzony w ciągu wydłużonego okresu edukacji, umożliwił Fydrychowi awans społeczny z syna krawca i telefonistki na lidera radykalnego ruchu studenckiego i artystę sztuki performatywnej.
W 1980 roku Fydrych, znany już jako “Major”, wraz z kolegami zarejestrował na uczelni Ruch Nowej Kultury – organizację studencką alternatywną wobec zarówno Socjalistycznego Zrzeszenia Studentów Polskich, jak i Niezależnego Zrzeszenia Studentów. W tym samym roku napisał Manifest Surrealizmu Socjalistycznego. Jesienią 1981 roku brał udział w strajkach studenckich, wybijając się na przywódcę radykalnej, anarchizującej frakcji. Po wprowadzeniu stanu wojennego uprawiał “malarstwo taktyczne”: na plamach, powstałych po usunięciu antyrządowych haseł, malował krasnoludki; został również buddystą. Do działań artystycznych wrócił w 1986 roku, a od wiosny 1987 organizował happeningi o charakterze ludowego, ulicznego widowiska, z elementami teatru, muzyki, parady. W 1988 roku odebrał Nagrodę Komitetu Kultury Niezależnej “Solidarność”; był już wówczas “gwiazdą opozycji”, jak scharakteryzował go drugoobiegowy magazyn “Kontakt”. Wiosną tegoż roku skazany na dwa miesiące aresztu, uwolniony został po trzech tygodniach, wskutek presji młodzieży, działaczy studenckich i intelektualistów. Porażka w wyborach do senatu w 1989 roku wraz z gwałtownymi przemianami politycznymi skłoniły “Majora” do emigracji do Francji, gdzie utrzymywał się z prac fizycznych (m.in. jako malarz pokojowy), lecz jednocześnie korzystał z aury dysydenta i opozycyjnego artysty.
W 1999 roku wrócił do Polski, już jako poważany artysta i kustosz dziedzictwa Pomarańczowej Alternatywy. Trzykrotnie startował w wyborach na prezydenta Warszawy, próbując kontynuować happeningi polityczne z końca lat osiemdziesiątych; równolegle uprawiał publicystykę, wygłaszał wykłady i malował obrazy. W 2007 roku założył Fundację Pomarańczowa Alternatywa, przystąpił do organizacji archiwum ruchu, a następnie – pracy nad wirtualnym Muzeum Pomarańczowej Alternatywy, które ostatecznie uruchomione zostało pod koniec 2011 roku. W 2012 roku obronił doktorat na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W międzyczasie Fydrych publikował kolejne książki na temat dokonań własnych i ruchu Pomarańczowej Alternatywy.
Od początku swoich działań z pogranicza sztuki i aktywizmu społecznego Fydrych prowadził dokumentację happeningów, zbierał gazety, ulotki, plakaty i fotografie. Już w 1989 roku opublikował, wspólnie z Bohdanem Doboszem, książkę Hokus Pokus czyli Pomarańczowa Alternatywa – pierwszą publikację na temat ruchu. W 2001 skończył, już samodzielnie, Żywoty Mężów Pomarańczowych, w 2006 – książkę Krasnoludki i gamonie o swoich losach emigracyjnych, w 2008 – album Pomarańczowa Alternatywa. Rewolucja krasnoludków (wspólnie z Bronisławem Misztalem), wreszcie w 2013 – autobiografię Major. W latach dwutysięcznych miały miejsce również wystawy dokumentalne Pomarańczowej Alternatywy (m.in. w Parlamencie Europejskim w Brukseli w 2005 roku, w Galerii Centre 59 Rivoli w Paryżu w 2011 roku, w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie w 2011 roku), jak również indywidualne wystawy Fydrycha; w obu przypadkach znakomita większość eksponatów pochodziła ze zbiorów “Majora”, a następnie – założonej i kierowanej przez niego Fundacji Pomarańczowa Alternatywa. Fydrych był pomysłodawcą, twórcą koncepcji i głównym realizatorem wirtualnego Muzeum Pomarańczowej Alternatywy, którego pierwsza wersja powstała w 2009, a druga – w 2011 roku.
Źródła:
Waldemar Fydrych, Bohdan Dobosz, "Hokus Pokus czyli Pomarańczowa Alternatywa", Wydawnictwo Aneks, Wrocław 1989.
Waldemar Fydrych, "Żywoty Mężów Pomarańczowych", Fundacja Pomarańczowa Alternatywa, Warszawa 2010.
Waldemar Fydrych, "Krasnoludki i gamonie", Fundacja Pomarańczowa Alternatywa, 2006.
Waldemar Fydrych, "Major", Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.
