Lokalizacja

• Warszawa, Warsaw, Poland
  Pokaż na mapie

Języki

• polski

Strona internetowa

• https://ipn.gov.pl/

Nazwa kolekcji

• Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej

Pochodzenie i działalność kulturalna

• Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu został powołany na mocy ustawą w 1998 r. i jest państwową placówką o uprawnieniach badawczych, edukacyjnych, archiwalnych, śledczych i lustracyjnych. Jego główna siedziba znajduje się w Warszawie, ma jeszcze 11 oddziałów w dużych miastach i siedem delegatur. Działalność IPN obejmuje bardzo szeroki okres historyczny - od 1944 do 1989 roku. Do zadań Instytutu należy gromadzenie i zarządzanie dokumentami organów bezpieczeństwa państwa, sporządzonymi od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r., prowadzenie śledztw w sprawie zbrodni nazistowskich i komunistycznych, w tym zbrodni popełnionych na osobach narodowości polskiej lub obywatelach polskich innych narodowości, popełnionych w okresie od 8 listopada 1917 r. do 31 lipca 1990 r. Inne ważne zadania Instytutu to prowadzenie badań naukowych oraz działalność w zakresie edukacji publicznej. 

  Sejm, który przegłosował utworzenie IPN, składał się w większości z ugrupowań post-solidarnościowych, przede wszystkim Akcji Wyborczej Solidarność. Według niektórych badaczy zajmujących się polityką pamięci w Polsce, np. Barbary Klich-Kluczewskiej, w pierwszej dekadzie po 1989 roku, polscy historycy niechętnie brali na warsztat historię PRL czy zagadnienie „rozliczeń z przeszłością”. Podobnie wśród polityków dominowało bardzo ostrożne podejście do tematu lustracji czy natychmiastowego rozliczania postaci publicznych z ich wcześniejszego zaangażowania politycznego. Potrzeba ukarania za komunistyczne łamanie praw człowieka i zbrodnie przeważyła jednak w końcu lat 90. – stąd zdecydowano się na powołanie specjalnej instytucji, która miała się zajmować takimi zagadnieniami.

  Na początku swojej działalności, od roku 1998 do 2005, Instytut Pamięci Narodowej przejął materiały z wojskowych i cywilnych służb państwowych z lat 1944-1990, tj. dokumenty z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Straży Granicznej czy Ministerstwa Obrony Narodowej. Do dokumentów tych należały także materiały dotyczące zbrodni nazistowskich w Polsce – dokumenty Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu.

  Największe kontrowersje i polityczne dyskusje działalność instytutu wzbudziła w początkach lat 2000, kiedy wraz z ukonstytuowaniem się zbioru archiwalnego IPN pojawiło się pytanie o zasady dostępu do tych wrażliwych dokumentów. W odpowiedzi na brak dostępu do akt dla osób spoza zawodów takich jak dziennikarze czy naukowcy, w 2007 roku prawicowy dziennikarz, Bronisław Wildstein wyniósł z IPN ponad 162 tysiące nazwisk osób wspomnianych w aktach SB i opublikował je. Na „liście Wildsteina” znajdowały się osoby pracujące i współpracujące ze Służbą Bezpieczeństwa jak i osoby przez nią „rozpracowywane”; mimo . Ujawnienie tej listy rozpoczęło zażartą dyskusję o sposobach rozliczeń z przeszłością i koniecznością przyjęcia ustawowego obowiązku informowania przez osoby ubiegające się o publiczne stanowiska o swoich powiązaniach ze służbami PRL. W wyniku tej dyskusji, w 2006 roku przyznano IPN-owi obowiązek procedur lustracyjnych sędziów, adwokatów czy polityków. Od 2007 roku dostęp do Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN jest prawem publicznym – każdy może złożyć wniosek o zapoznanie się z aktami dotyczącymi swojej osoby.

  Instytut Pamięci Narodowej, z racji posiadania wielkiej kolekcji dokumentów o życiu codziennym i politycznym w Polsce po 1944 roku, jest jednym z najbardziej wpływowym aktorem polityki pamięci w kraju. W zbiorach IPN można znaleźć nie tylko dokumenty o opozycji politycznej, ale także o każdym aspekcie życia społecznego – od klubów sportowych, przez muzykę punkową, po nielegalny handel. 

Opis zawartości

• Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu został powołany na mocy ustawą w 1998 r. i jest państwową placówką o uprawnieniach badawczych, edukacyjnych, archiwalnych, śledczych i lustracyjnych. Jego główna siedziba znajduje się w Warszawie, ma jeszcze 11 oddziałów w dużych miastach i siedem delegatur. Działalność IPN obejmuje bardzo szeroki okres historyczny - od 1944 do 1989 roku. Do zadań Instytutu należy gromadzenie i zarządzanie dokumentami organów bezpieczeństwa państwa, sporządzonymi od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r., prowadzenie śledztw w sprawie zbrodni nazistowskich i komunistycznych, w tym zbrodni popełnionych na osobach narodowości polskiej lub obywatelach polskich innych narodowości, popełnionych w okresie od 8 listopada 1917 r. do 31 lipca 1990 r. Inne ważne zadania Instytutu to prowadzenie badań naukowych oraz działalność w zakresie edukacji publicznej. 
  
  Instytut Pamięci Narodowej ściśle współpracuje z Archiwami Państwowymi, organizacjami zrzeszającymi kombatantów, stowarzyszeniami historycznymi i agendami zagranicznymi, zajmującymi się upamiętnianiem i badaniem historii najnowszej, szczególnie w Europie Środkowo-Wschodniej. 

  Od początku lat dwutysięcznych IPN zaczął pozyskiwać materiały archiwalne z rozproszonych wcześniej kolekcji resortowych: Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Urzędu Ochrony Państwa, Archiwów Policji, Wojskowych Służb Informacyjnych, Straży Granicznej, Ministerstwa Obrony Narodowej i innych. Wiele z tych dokumentów zostało przejmowanych w pośpiechu i bez należytej staranności, stąd proces ich porządkowania i katalogowania nadal trwa.  

  Niemniej, nabywanie przez IPN materiałów do archiwów, można podzielić na dwie fazy. W pierwszej, między 2000 a 2005 rokiem, IPN przejął prawie 85 000 metrów bieżących dokumentów z wyżej wymienionych instytucji państwowych. W drugiej fazie, od 2006 roku, IPN skupia się na przejmowaniu trudno dostępnych materiałów o nieuregulowanym jeszcze statusie prawnym. Ogółem, w roku 2015, Instytut Pamięci Narodowej dysponował 91 000 metrami bieżącymi dokumentacji. Większość z materiałów zebranych w IPN to akta osobowe obywateli (około 3,5 miliona teczek), podania o paszport, teczki i dokumenty funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa.

Zawartość

• dokumenty prawne i/lub finansowe: 1000-
• film: 1000-
• nagrania dźwiękowe: 500-999

Zarządzający

• Instytut Pamięci Narodowej
• Instytut Pamięci Narodowej

Właściciel(e)

• Instytut Pamięci Narodowej

Osoby zaangażowane w kolekcję

• Lower House of the Parliament of the Republic of Poland

Zasięg geograficzny ostatniej działalności

• państwowy

Zagadnienia

• Ofiary prześladowań autorytarnego/totalitarnego reżimu
• opozycja demokratyczna
• ruchy narodowościowe (opozycja patriotyczna)
• ruchy społeczne (ogólnie)

Założyciele

• Lower House of the Parliament of the Republic of Poland
• Służba Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych

Data utworzenia

• 1998

Miejsce utworzenia

• Warszawa, Warsaw, Poland
  Pokaż na mapie

Twórcy zawartości

• Służba Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych

Kolekcjoner(zy)

• Grzegorzewski, Zbigniew

Istotne wydarzenia w historii kolekcji

• Pozyskiwanie dokumentów Służb Bezpieczeństwa, 2000
• Prawo Lustracyjne, zmiana prawna, 2006

Wyróżnione obiekty

• Filmy z akcji Służb Bezpieczeństwa, video, lata 60.-80.
• Materiały Służb Bezpieczeństwa o muzyce niezależnej, dokumenty, lata 80.
• Nagranie z pogrzebu ks. Jerzego Popiełuszki, video, 1984

Rodzaj dostępu

• częściowo niedostępne

Publikacje

• Bulletin of the Institute of National Remembrance, 2001-2011, Warsaw: Institute of National Remembrance.
  
  Report on the activities of the Institute of National Remembrance, 2001 - 2017, Warsaw - annual reports submitted for the Polish Parliament. 
  
  Books:

  Bednarek, Jerzy, Leśkiewicz, Rafał, Perzyna Paweł, Archiwa – Historia – Pamięć. Bilans 15 lat działalności archiwalnej Instytutu Pamięci Narodowej, [Archives-History-Memory. 15 years of archival activities of Institute of National Remembrance],  Łódź – Warszawa, 2018. 
  
  Bittner, Karolina Piosenka w służbie propagandy. Festiwal Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu 1968–1989, [Songs in duty of propaganda. The Festival of Military Songs in Kołobrzeg 1968-1989], Poznań: Institute of National Remembrance, 2015. 
  
  Tracz, Bogusław. Hippiesi, kudłacze, chwasty: hipisi w Polsce w latach 1967-1975. [Hippies, hairies, weeds: hippies in Poland 1967-1975], Katowice: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2014.
  
  Wasylewski, Andrzej (red.) Jazzowe dzieje Polaków. Biografia wielogłosowa [The Jazz History of Poles. Multivocal biography], Warsaw: Institute of National Remembrance, 2018. 

  
  Book series:

  W kręgu kultury PRL [In the cultural circle of PPR], Warsaw: Wydawnictwo Instytutu Pamięci Narodowej.

  
  Legal acts:

  Act from 18 December 1998 on the Institute of National Remembrance -  Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation [Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu], Journal of Laws, 1998 No. 155 position 1016 [Dz.U. 1998 Nr 155 poz. 1016].

  Act from 18 October 2006 on disclosing information about the documents of secret services from 1944-1990 and the content of those documents [Ustawa z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów]. Journal of Laws,  2006 No. 218 position 1592 [Dz.U. 2006 nr 218 poz. 1592].

Część sieci

• Platform of European Memory and Conscience

Autorzy tej strony

• Gospodarczyk, Hanna

Lista przypisów

Bulletin of the Institute of National Remembrance, 2001-2011, Warsaw: Institute of National Remembrance.

Report on the activities of the Institute of National Remembrance, 2001 - 2017, Warsaw - annual reports submitted for the Polish Parliament. 

Books:

Bednarek, Jerzy, Leśkiewicz, Rafał, Perzyna Paweł, Archiwa – Historia – Pamięć. Bilans 15 lat działalności archiwalnej Instytutu Pamięci Narodowej, [Archives-History-Memory. 15 years of archival activities of Institute of National Remembrance],  Łódź – Warszawa, 2018. 

Bittner, Karolina Piosenka w służbie propagandy. Festiwal Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu 1968–1989, [Songs in duty of propaganda. The Festival of Military Songs in Kołobrzeg 1968-1989], Poznań: Institute of National Remembrance, 2015. 

Tracz, Bogusław. Hippiesi, kudłacze, chwasty: hipisi w Polsce w latach 1967-1975. [Hippies, hairies, weeds: hippies in Poland 1967-1975], Katowice: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2014.

Wasylewski, Andrzej (red.) Jazzowe dzieje Polaków. Biografia wielogłosowa [The Jazz History of Poles. Multivocal biography], Warsaw: Institute of National Remembrance, 2018. 

Book series:

W kręgu kultury PRL [In the cultural circle of PPR], Warsaw: Wydawnictwo Instytutu Pamięci Narodowej.

Legal acts:

Act from 18 December 1998 on the Institute of National Remembrance -  Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation [Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu], Journal of Laws, 1998 No. 155 position 1016 [Dz.U. 1998 Nr 155 poz. 1016].

Act from 18 October 2006 on disclosing information about the documents of secret services from 1944-1990 and the content of those documents [Ustawa z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów]. Journal of Laws,  2006 No. 218 position 1592 [Dz.U. 2006 nr 218 poz. 1592].