Skłot Rozbrat istnieje od 1994 roku i od początku prowadzony jest przez kolektyw. Ruch anarchistyczny w Poznaniu po wojnie zaistniał dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych. Na początku następnej dekady - podobnie jak w Warszawie, Lublinie, Trójmieście i innych miastach - domagał się przyznania lokalu na własną działalność. W 1990 roku anarchiści okupowali w tym celu siedzibę ZSMP. Dwa lata później miasto oddało im poniemiecki bunkier przy ulicy Lutyckiej. Miejsc nie nadawało się do użytkowania i zostało szybko porzucone. W 1994 roku poznańscy anarchiści, zainspirowani działaniami autonomistycznymi w Niemczech, Holandii i Włoszech, postanowili zmienić taktykę i zaskłotować pustostan. Wybrali opustoszałe budynki dawnej hurtowni przy ulicy Pułaskiego. Od 1994 roku mieści się tam skłot Rozbrat, obecnie najdłużej działający skłot w Polsce.
Pierwsze dwa lata istnienia skłotu wypełnione były pracami remontowymi i adaptacyjnymi. W 1995 roku na skłocie zaczęły odbywać się koncerty. W 1997 roku założona została na skłocie Poznańska Biblioteka Anarchistyczna, a regularnym zwyczajem stały się Biesiady Wolnościowe. Od tego też roku Rozbrat jest nieformalną siedzibą poznańskiej sekcji Federacji Anarchistycznej. W 2000 roku powstał Klub Anarchistyczny. O ile w latach dziewięćdziesiątych Rozbrat był centrum kultury alternatywnej - miejscem koncertów, wystaw, spotkań, wieczorków poetyckich itd. - o tyle na początku lat dwutysięcznych, pod wpływem międzynarodowego ruchu alterglobalistycznego, kolektyw Rozbrat przestawił swoją działalność na cele społeczno-polityczne. Zmianę tę należy postrzegać w szerszym kontekście atrofii kultury alternatywnej pod koniec lat dziewięćdziesiątych i starć ideowych w ruchu anarchistycznym w Polsce. W latach dziewięćdziesiątych dominowały w tym ruchu postawy indywidualistyczne i libertariańskie, a przedmiotem zainteresowania były kwestie kultury, sztuki, filozofii. Na początku nowej dekady przewagę zdobyli anarchiści zorientowani lewicowo, prospołecznie, zainteresowani walką polityczną. Od tego czasu Rozbrat jest centrum społecznym goszczącym inicjatywy lokatorskie, pracownicze, ekologiczne i antyfaszystowskie.
Kolektyw skłotu od początku kieruje się zasadami samorządności i radykalnej demokracji, z zasady odrzucając wszelkie dotacje, subsydia, mecenaty i działalność komercyjną. Poznańska Biblioteka Anarchistyczna jest jedną z wielu form działalności, które zlokalizowane są na terenie skłotu i podlegają decyzjom kolektywu.
Źródła:
"Krótka historia Rozbratu", rozbrat.org, http://www.rozbrat.org/rozbrat.
Małgorzata Praczyk (red.), "Poznań w działaniu", Stowarzysenie Czas Kultury, Poznań 2017.
