Henryk Gajewski (1948) jest artystą, fotografem, reżyserem filmowym, teoretykiem i animatorem. W latach 1972-1978 prowadził Galerię Remont, a następnie, do 1982 roku, Post Remont – eksperymentalny ośrodek edukacyjno-artystyczny otwarty na nowe nurty w kulturze. Gajewski zorganizował międzynarodowy festiwal sztuki performansu International Artists’ Meeting (I AM) w 1978 roku, był jednym z głównych propagatorów muzyki punkowej w PRL. Wkrótce po wprowadzeniu stanu wojennego wyemigrował do Holandii, gdzie do dziś mieszka.

Gajewski pochodzi z Białegostoku. W 1972 roku, jako student Wydziału Elektroniki Politechniki Warszawskiej założył przy Domu Studenckim Riviera Galerię Remont, którą do 1977 roku prowadził wspólnie z Andrzejem Jórczakiem i Krzysztofem Wojciechowskim. Gajewski początkowo wpisywał się w dominujący w sztuce współczesnej tego czasu konceptualizm, jednak stopniowo coraz bardziej zwracał się w stronę społeczno-kulturowych kontekstów i uwarunkowań działalności artystycznej. Już pierwsza indywidualna wystawa Gajewskiego w Remoncie, Ona z 1972 roku, polegała na konfrontacji dwóch rodzajów wizerunków kobiet: prasowych, pochodzących z popularnych gazet, i dziecięcych, stworzonych przez dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. Dwa lata później Gajewski opracował Książkę dla Elizy – córki artysty. Praca zawierała puste pola, w których w kolejnych latach wklejane miały być zdjęcia dorastającej córki w różnych miejscach i sytuacjach; sama książka krążyć miała między artystami – przyjaciółmi Gajewskiego – na zasadzie podobnej do mail artu.

Fascynacja Gajewskiego dziecięcą wyobraźnią znalazła najbardziej doniosły wyraz w projekcie Innej książki dla dziecka, realizowanym między 1977 a 1981 rokiem z udziałem 250 artystów z 29 krajów (m.in. Dicka Higginsa, Alison Knowles, Henryka Stażewskiego). Nadesłane książki zaprezentowane zostały w1979 roku w Pałacu Kultury i Nauki oraz w auli głównej Politechniki Warszawskiej. Celem przedsięwzięcia było stworzenie książek, które rozbudzałyby w dzieciach wrażliwość i kreatywność, przez co zastąpiłyby podręczniki uczące posłuszeństwa i rutyny. Gajewski prowadził akcje i warsztaty z dziećmi, przykładając ogromną wagę do tego, jak rozwijanie kreatywności może wpłynąć na zmianę rzeczywistości społecznej.

Działalność edukacyjna i praca z dziećmi były tylko jednym z praktykowanych przez Gajewskiego sposobów wydostania się z wieży z kości słoniowej sztuki modernistycznej. Innym była gra z publicznością, jak w przypadku fikcyjnego spotkania z Andy’m Warholem w 1974 roku. Gajewski zaprojektował plakat z fotografią twórcy popartu, jego nazwiskiem, datą i podpisem: „otwarcie wystawy, spotkanie”. W ramach mistyfikacji miał zostać nawet wynajęty dla Warhola pokój w jednym z prestiżowych warszawskich hoteli. Gdy publiczność tłumnie przybyła o podanej godzinie do Galerii Remont, okazało się, że amerykański artysta jednak nie przyjechał. Sensem akcji faktycznie było „spotkanie”, lecz nie z Warholem, tylko spotkanie zgromadzonych osób.

Międzyludzki, egzystencjalny sens spotkania wyróżniony został ponownie w 1978 roku, podczas festiwalu International Artists’ Meeting, skrótowo zapisywanego „I AM” lub „I am”. Był to pierwszy tak obszerny przegląd sztuki performansu w Europie Środkowo-Wschodniej; to właśnie to wydarzenie walnie przyczyniło się do ugruntowania samej kategorii sztuki performatywnej. Dzięki koncertowi zespołu The Raincoats podczas I AM był to również symboliczny początek punku w Polsce – pierwszy, oficjalny punkowy występ, który w ciągu półtora roku pociągnął za sobą wysyp polskich zespołów, a z Remontu uczynił stałe miejsce punkowych imprez.

Gajewski był bliskim współpracownikiem Jana Świdzińskiego i podzielał jego koncepcję sztuki kontekstualnej, a więc polegającej przede wszystkim na komunikacji między osobami, porozumiewaniu się w różnych sytuacjach, negocjowaniu znaczeń między kontekstami. Aspekt komunikacyjny sztuki wydaje się dla Gajewskiego kluczowy, co tłumaczy częściowo zainteresowanie artysty i kuratora punkiem. Sztuka interpersonalna, polegająca na komunikacji, musiała wykraczać poza ramy instytucjonalne, pozostawać w ciągłym kontakcie z dynamiką przemian społecznych. Punk ze swoją żywiołowością, ekspresją, prowokacyjnością był dla Gajewskiego bardzo ważnym przejawem życia społecznego, fenomenem kultury popularnej, od którego nie można abstrahować. Gajewski był żywo zainteresowany futurologią, starał się łączyć praktykę artystyczną z prognozami socjologicznymi, co doprowadziło go do sformułowania koncepcji „przedfaktów”, czyli zdarzeń prowokujących wystąpienie w przyszłości określonych faktów. Fenomen punku późnych lat siedemdziesiątych można postrzegać jako „przedfakt” zbliżającego się poruszenia społecznego.

Remont w latach 1978-1981 był bodaj najważniejszym miejscem punkowej społeczności na mapie Warszawy; tam odbywały się koncerty i Sound Cluby (imprezy z muzyką rockową, etniczną, ska i reggae), tam spotykali się fani i muzycy. Gajewski fotografował barwne środowisko punkowe, kręcił filmy z udziałem muzyków – Tilt Back z 1980 roku, Pasażer z 1984 roku – wydał kasetę z nagraniem z występów podczas I Ogólnopolskiego Festiwalu Nowej Fali w Kołobrzegu w 1980 roku, a wreszcie publikował punkowe ulotki i fanziny: „PUNK”, „Post”, „Post Remont”.

W międzyczasie, w 1978 roku zakończyła działalność Galeria Remont, a jej miejsce zajął Post Remont – ośrodek nastawiony na działalność edukacyjno-animacyjną, otwarty na nowe nurty, style i gatunki, zrywający z profilem typowo galeryjnym. Punkowy, eksperymentalny Post Remont był gestem kontestacji zarówno świata sztuki konceptualnej, której formuła pod koniec lat siedemdziesiątych już wyraźnie uległa wyczerpaniu, jak i banalnej, miałkiej kultury popularnej, oferowanej przez branżę rozrywkową. Post Remont był miejscem prezentacji książek artystycznych, mail artu, sztuki wideo, happeningu i performansu. Jego działalność przerwana została wprowadzeniem stanu wojennego w grudniu 1981 roku.

Wkrótce później, na początku następnego roku, Gajewski wyjechał do Amsterdamu, gdzie został, kontynuując działalność artystyczną. Swoje zawikłane losy przedstawił w filmie Identity z 1985 roku, problematyzując kwestie pochodzenia, religii, rodziny, języka i ojczyzny z perspektywy polskiego emigranta w Amsterdamie. „Urodziłem się w Białymstoku, w Polsce. W rodzinnym mieście Ludwika Zamenhofa, twórcy międzynarodowego języka esperanto. Od 1982 mieszkam w Amsterdamie w Holandii. Tutaj komunikuję się z ludźmi po angielsku. Moje dzieci Eliza i Pierre piszą do mnie po francusku, a ja odpowiadam im nagrywając swój głos na kasety magnetofonowe – nie umiem (nie potrafię) pisać po francusku. Przez 11 lat uczono mnie języka rosyjskiego, jak każdego, wykształconego Polaka, lecz nie mogę utożsamić się z tym językiem. Powoli, ale zdecydowanie zapominam swego ojczystego języka a jednocześnie mój angielski jest za ubogi na odpowiednie (pełne) wyrażenie siebie. Pozdrów Ludwika Wittgensteina, ale powiedz mu że oprócz języka również istnieje UCZUCIE”.

Gajewski nadal jest czynnym artystą i filmowcem. Jego prace wystawiane były m.in. w Stedelijk Museum w Amsterdamie, Le Centre Pompidou w Paryżu, The Philadelphia Museum of Art, MACBA w Barcelonie, Centraal Museum w Utrechcie, Verzetsmuseum w Amsterdamie. Oprócz działalności artystycznej prowadzi szkołę tanga.

Aktywności podejmowane przez Gajewskiego w latach siedemdziesiątych i na początku osiemdziesiątych w PRL spotykały się z niechętnymi i podejrzliwymi reakcjami ze strony władz. Nieufnie traktowano bardzo bogate kontakty zagraniczne artysty, wątpliwości budziły artystyczne prowokacje i promowanie punkowych zespołów. Nieprzychylność okazywał też świat sztuki, zdegustowany legitymizowaniem przez Gajewskiego rozkrzyczanych punkowych zespołów.