COURAGE

łączymy kolekcje

Spółdzielnia Usług Wysokościowych „Świetlik” została założona w 1983 roku przez grupę studentów – aktywistów z Niezależnego Związku Studentów. Organizacja ta pomagała w zarobieniu dodatkowych pieniędzy, co było zasadniczo niełatwe w gospodarce socjalistyczne. Młodym ludziom dawało to poczucie przedsiębiorczości.

„Świetlik” oferował usługi prac na wysokościach, gównie malarsko-remontowe (np. malowanie bloków czy kominów gdańskiej rafinerii). Pracownicy spółdzielni, głównie studenci, nie posiadali żadnego wcześniejszego doświadczenia w tego typu pracach. Do pracy na linach i podnośnikach szkoleni byli przez taterników, którzy również przyłączyli się do „Świetlika”. Gromadząc ludzi z różnych środowisk, szczególnie młodych intelektualistów i indywidualistów, spółdzielnia okazała się być kolebką dla opozycyjnych działaczy, takich jak Maciej Płażyński, który uważany jest za pomysłodawcę grupy. Poza Płażyńskim, do „Świetlika” należał między innymi Donald Tusk i inni politycy, którzy po 1989 roku regularnie zajmowali miejsce w Parlamencie.

W 2008 roku Europejskie Centrum Solidarności (ECS) nagrało szereg wywiadów (notacji filmowych) z niegdysiejszymi członkami spółdzielni „Świetlik”. W notacjach opowiadają, co oznaczało dla nich bycie częścią tej kolorowej grupy i jak wpłynęło to na ich karierę po 1989 roku. Notacje okazały się być na tyle bogatym materiałem, że w 25. rocznicę powstania spółdzielni Eureka Media (przy wsparciu ECS i PISF) zrealizowało na ich podstawie film dokumentalny (reż. Jacek Knopp). Premiera dokumentu miała miejsce w Programie 1. telewizji publicznej w 2011 roku.

Film „Świetlik. Spółdzielnia Usług Wysokościowych” pokazywany był na licznych festiwalach, gdzie był odbierany z entuzjazmem

W 2011 roku Archwium zostało zakupione przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Niemniej dalej przechowywane jest i opracowywane w domu jednorodzinnym Kwieka i Kulik w Łomiankach pod Warszawą. 
Już wcześniej jednak okrzepło jako instytucja, z własnym budżetem i zatrudniająca pracowników zajmujących się porządkowaniem, digitalizacją i kontaktami z innymi instytucjami. 
Muzeum Sztuki Nowoczesnej traktuje Archiwum KwieKulik „nie tylko jako istotny przykład radykalnych działań artystycznych ale także jako przyczynek do badań nad ikonosferą PRL-u oraz fenomenem artystycznych archiwów” (wstęp do książki KwieKulik z 2012).
Rekonstrukcja wnętrza PDDiU będzie częścią wystawy stałej w docelowym budynku Muzeum.

W lutym 2011 roku rozpoczęło się tworzenie audiowizualnego zbioru relacji, wspomnień oraz innych archiwalnych świadectw uczestników ruchu teatru alternatywnego w Polsce. Akcja nawiązuje do oral history – metody badawczej, polegającej na zbieraniu i badaniu opowieści w formie obszernych wywiadów na temat ważnych wydarzeń z przeszłości. Badania te wychodzą od założenia, że pamięć zbiorowa i indywidualna jest równie wartościowym, co dokumenty archiwalne, źródłem historycznym.

Wydany w 2011 roku album Graffiti w Polsce 1940-2010 Tomasza Sikorskiego i Marcina Rutkiewicza stanowi najszerszą jak dotąd prezentację zdjęć graffiti z kolekcji Tomasza Sikorskiego. Publikacja obejmuje znacznie dłuższy okres, niż ten, którego dotyczy sama kolekcja (czyli od lat siedemdziesiątych do dziewięćdziesiątych XX wieku). Przyjęte w książce cezury czasowe wyznaczone są, z jednej strony, graficznymi formami oporu na ulicach polskich miast pod okupacją nazistowską w trakcie II wojny światowej, z drugiej zaś – datą wydania samej książki. Praca obejmuje więc czasy wojenne, cały okres Polski Ludowej i dwadzieścia lat III RP.
Zasadnicza treść książki obejmuje dwa okresy: PRL i III RP. Pierwsza część opracowana została przez Sikorskiego, druga – przez Rutkiewicza. Oprócz podziału chronologicznego autorzy zastosowali rozróżnienie tematyczne na graffiti walczące (polityczne, ideologiczne) i graffiti artystyczne. Osobne rozdziały zostały napisane rzez Agatę Szwedowicz (o dywersji graficznej pod nazistowską okupacją), Bartosza Stępnia (o muralach reklamowych i propagandowych w PRL) oraz Igora Dzierżanowskiego (o graffiti przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych). We wszystkich partiach książki licznie cytowane są wypowiedzi samych twórców graffiti.

Źródło:
Tomasz Sikorski, Marcin Rutkiewicz, Graffiti w Polsce 1940-2010, Carta Blanca, Warszawa 2011.